Malware, czyli złośliwe oprogramowanie na telefonie – co zrobić?

Czym jest malware i jak działa na smartfonie?

Malware to złośliwe oprogramowanie, które może infekować smartfony zarówno z Androidem, jak i iOS. Chociaż wielu użytkowników myśli o wirusach wyłącznie w kontekście komputerów, zagrożenia mobilne są coraz powszechniejsze. Malware przybiera różne formy – od wirusów i trojanów (aplikacja podszywająca się pod coś pożądanego, która po instalacji wykonuje ukryte działania, np. kradnie dane, otwierając „tylne drzwi”), przez spyware (oprogramowanie szpiegujące, które potajemnie zbiera informacje typu lokalizacja, kontakty, treści ekranów i wysyła je do atakującego), aż po ransomware (szkodnik szyfrujący pliki lub blokujący ekran urządzenia i żądający okupu za przywrócenie dostępu). 

Czy iOS jest podatny na malware?

Na Androidzie malware najczęściej ukrywa się w aplikacjach pobranych spoza oficjalnego sklepu, podszywa pod znane programy lub wykorzystuje błędy w systemie. Z poziomu zainfekowanego telefonu oprogramowanie jest w stanie np. wysyłać SMS-y premium, samoczynnie wykonywać połączenia lub wykradać hasła zapisane w aplikacjach. iOS też bywa atakowany, chociaż rzadziej niż Android. Najczęściej oprogramowanie dostaje się do urządzenia przez podejrzane linki/załączniki w SMS-ach, mailach lub komunikatorach, instalowanie czegoś spoza App Store, a także luki w systemie (rzadkie, ale się zdarzają, szczególnie jeśli nie aktualizujesz iOS) i kradzież konta (phishing).

Jak rozpoznać, że telefon został zainfekowany złośliwym oprogramowaniem?

Rozpoznanie malware w smartfonie jest trudne, ponieważ oprogramowanie zwykle działa w tle.

• Jednym z pierwszych sygnałów jest spowolnienie działania urządzenia – aplikacje ładują się dłużej, system nie działa płynnie, a ekran zawiesza się lub reaguje z opóźnieniem.

• Kolejnym wskaźnikiem problemu są reklamy i powiadomienia, które pojawiają się nawet wtedy, gdy nie korzystasz z przeglądarki ani aplikacji. To efekt złośliwego oprogramowania próbującego wymusić kliknięcia linków lub instalację dodatkowych programów.

• Nietypowe zużycie danych lub baterii. Malware często wysyła informacje do serwerów zdalnych lub aktywnie działa w tle, co powoduje nagłe i nieuzasadnione zwiększenie transferu danych oraz szybsze rozładowywanie baterii. Warto monitorować wykresy zużycia w ustawieniach telefonu, aby wychwycić nieprawidłowości.

• Czasami złośliwe oprogramowanie wysyła lub odbiera SMS-y bez Twojej wiedzy albo wykonuje połączenia, których nie inicjowałeś. Jeśli znajdziesz takie anomalie w historii połączeń lub wiadomości, to kolejny sygnał ostrzegawczy.

• Alarmujące jest także samoistne instalowanie aplikacji bez naszej ingerencji oraz zauważalne nagrzewanie się telefonu, jeżeli go nie używamy.

Profilaktyka i ochrona przed malware

Najskuteczniejszą metodą ochrony telefonu jest profilaktyka. Nawet najlepsze narzędzia antywirusowe nie zastąpią świadomego użytkowania urządzenia. Przede wszystkim warto instalować aplikacje z oficjalnych sklepów – Google Play (na Androidzie) i App Store (na iOS), ponieważ obowiązują rygorystyczne procedury weryfikacji bezpieczeństwa.

Regularne aktualizacje systemu i aplikacji są równie ważne. Nowe wersje zawierają poprawki bezpieczeństwa, które chronią przed najnowszymi zagrożeniami. Warto też korzystać z funkcji blokowania nieznanych numerów i wiadomości, aby zmniejszyć ryzyko instalacji malware z fałszywych linków przesyłanych przez SMS lub komunikatory.

Należy też stosować dodatkowe zabezpieczenia jak dwuskładnikowe uwierzytelnianie dla kont online, silne hasła i kopie zapasowe danych. Nawet jeśli urządzenie zostanie narażone na zagrożenie, dane pozostaną bezpieczne, a użytkownik będzie mógł szybko przywrócić pełną funkcjonalność telefonu. 

Najczęściej zadawane pytania o malware na smartfonie

Jak rozpoznać, że telefon jest zainfekowany malware? Objawy to spowolnienie działania urządzenia, nagłe wyskakujące reklamy, samoczynne uruchamianie aplikacji lub nietypowe użycie danych i baterii.

Czy mogę samodzielnie usunąć malware z telefonu? Tak, należy odłączyć urządzenie od internetu, wykonać restart, a następnie zidentyfikować podejrzane aplikacje, usunąć je oraz wyczyścić pamięć podręczną i zaktualizować system. Skutecznym (chociaż najbardziej drastycznym działaniem) będzie też przywrócenie urządzenia do ustawień fabrycznych. Pamiętaj jednak, że utracisz wszystkie dane, jeżeli wcześniej nie została utworzona kopia zapasowa.

Jak zabezpieczyć dane po infekcji? Zmień hasła do kont bankowych, e-maili i mediów społecznościowych, włącz dwuskładnikowe uwierzytelnianie i utwórz kopię zapasową danych.

Czy Plus oferuje narzędzia wspierające bezpieczeństwo telefonu? Tak, pakiety rodzinne, szybki internet 5G i usługi łączone pozwalają monitorować aktywność w sieci, blokować podejrzane aplikacje i chronić dzieci przed malware. 

Jakie działania profilaktyczne mogę podjąć? Instaluj aplikacje tylko z oficjalnych sklepów, unikaj kliknięcia w podejrzane linki, regularnie aktualizuj system i aplikacje oraz korzystaj z funkcji bezpieczeństwa Plusa dla rodzin.

Czy dzieci są narażone na malware? Tak, dlatego warto stosować pakiety rodzinne i kontrolę rodzicielską Plusa, aby monitorować urządzenia dzieci i ograniczać ryzyko zainfekowania.

Wzmocnij ochronę z produktami Plusa

Dobre nawyki to podstawa, ale warto dołożyć warstwę technologiczną, która pilnuje bezpieczeństwa na co dzień. Ochrona Internetu blokuje złośliwe strony i linki (także w SMS-ach), ostrzega przed phishingiem, wzmacnia ochronę podczas logowania do banku oraz umożliwia monitorowanie wycieków danych i skan urządzenia.

Zadbaj o podstawy (aktualizacje, silne hasła, 2FA), a ochronę linków i podejrzanych treści powierz narzędziom Plusa. Dzięki temu Twój smartfon i dane Twojej rodziny pozostaną lepiej zabezpieczone każdego dnia.